ژئوپارک جهانی قشم؛ قربانی تصمیم‌سازی غیرکارشناسی؟
به گزارش خبر گزاری دانشجویان ایران-ایسنا:
خبر سفر ؛ قصه‌ی هر شهر را از دلش روایت می‌کنیم
حمیدرضا محسن‌پور، پژوهشگر و مدیر پیشین ژئوپارک جهانی قشم در نوشتاری که در اختیار ایسنا قرار داد، درباره جایگاه جهانی ژئوپارک قشم که تصمیم‌گیری‌های غیراصولی آن را متزلزل می‌کند، نوشت: «ژئوپارک‌ها به عنوان قلمروهای جغرافیایی با ارزش زمین‌شناسی منحصربه‌فرد، نقشی مهم در حفظ میراث طبیعی و فرهنگی، ترویج آموزش زمین‌شناسی و تحقق توسعه پایدار محلی ایفا می‌کنند. این مناطق به مثابه بسترهایی برای تلاقی علم، فرهنگ، گردشگری و اقتصاد بومی شناخته می‌شوند که در آن‌ها حفاظت از منابع طبیعی و توانمندسازی جوامع محلی از اولویت‌های اصلی به شمار می‌رود.
ژئوپارک قشم، نخستین ژئوپارک ثبت‌شده ایران و خاورمیانه در شبکه جهانی یونسکو، نمونه‌ای شاخص از اهمیت مدیریت تخصصی و مشارکتی است. این ژئوپارک، به واسطه پدیده‌های زمین‌شناسی کم‌نظیر خود، ظرفیت بالایی برای حفاظت و توسعه پایدار دارد. با این حال، در سال ۲۰۱۲ به دلیل ضعف در ساختار مدیریتی، کمبود مشارکت محلی و نارسایی در تعاملات بین‌المللی، از شبکه جهانی ژئوپارک‌ها حذف شد. این رخداد نه تنها به فرهنگ و بوم زیست طبیعی آسیب رساند، بلکه اعتماد جامعه محلی و نهادهای بین‌المللی را نیز به‌شدت متزلزل ساخت. بازگشت ژئوپارک قشم به شبکه جهانی یونسکو در سال ۲۰۱۷، حاصل بازنگری‌های ساختاری و اصلاح رویکرد مدیریتی بود؛ دوره‌ای که در آن، الگوی مشارکت‌محور و نگاه میان‌رشته‌ای به‌عنوان مبنای برنامه‌ریزی و اجرا پذیرفته شد.
این بازگشت، علاوه بر احیای جایگاه بین‌المللی ژئوپارک، تجربه‌ای آموزنده برای مدیران و سیاستگذاران فراهم ساخت تا نقش کلیدی مدیران آگاه، چندبعدی و جامعه محور در پایداری این ساختار را جدی‌تر بگیرند.
یکی از ویژگی‌های متمایز مدیریت ژئوپارک، تأکید بر مدل «مدیریت از پایین به بالا (Up-Bottom)» است؛ مدلی که بر مشارکت واقعی و فعال جامعه محلی در فرآیند تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌ها تکیه دارد. این رویکرد، ضمن تقویت حس تعلق و مسئولیت در میان ساکنان، تضمین می‌کند که حفاظت از محیط طبیعی، توسعه گردشگری پایدار و ارتقای اقتصاد محلی با در نظر گرفتن نیازها و خواسته‌های جوامع محلی و در چارچوب تاب‌آوری طبیعی و فرهنگی منطقه، پیش برده شود. از سال ۲۰۱۷ تا پیش از تغییر اخیر، در سطح مدیریت ارشد سازمان منطقه آزاد قشم، این درک وجود داشت که موفقیت بلندمدت ژئوپارک تنها زمانی تضمین می‌شود که مدیریت آن مبتنی بر نگرشی جامع و متوازن میان حفاظت محیط طبیعی، توسعه اقتصادی محلی، و مشارکت فعال جوامع محلی باشد. امری که به‌نظر می‌رسد اکنون، آگاهانه یا ناآگاهانه، از سوی متولیان امر در منطقه آزاد قشم مورد غفلت قرار گرفته است. تحلیل روند عملکرد ژئوپارک جهانی قشم، به‌ویژه پس از بازگشت آن به شبکه جهانی در سال ۲۰۱۷، مستلزم طرح مجموعه‌ای از پرسش‌های کلیدی است که پاسخ به آن‌ها می تواند مبنایی برای ارزیابی تصمیمات مدیریتی و سیاستگذاری‌های آینده باشد.
یاسمین.د
بدون نظر! اولین نفر باشید