صلصال؛ دژی ماندگار از دل تاریخ گیلان

به گزارش خبری تارنمای خبرسفر:

چرا قلعه صلصال؟

• صلصال یکی از جاذبه‌های تاریخی کمتر شناخته شده گیلان و کهن‌ترین اثر تاریخی این استان محسوب می‌شود.
• یکی از دیدنی ها و تفریحات تالش که با قرارگیری بر روی آن چشم‌اندازی زیبا را نظاره‌گر خواهید بود.
• شرایط خاص جغرافیایی و واقع شدن در میان شالیزارهای برنج و باغ‌های گیلاس و نزدیکی به دریای خزر آب‌وهوای مطبوعی را برای این قلعه و اطراف آن رقم زده است.
• این قلعه سنگی دومین قلعه تاریخی گیلان پس از قلعه رودخان فومن است.
• معماری خاص و جالب توجه این قلعه بر اساس موقعیت استراتژیک آن انجام گرفته است.

• قلعه‌ صلصال | دژ از یادرفته گیلان

  در روستای زیبای قلعه دوش در شهر لیسار گیلان به دیدن قلعه‌ای سنگی می‌رویم که قدمت آن به دوران سلجوقیان باز می‌گردد. قلعه صلصال یا سلسال که با نام قلعه لیسار نیز معروف است در ارتفاع 100 متری از زمین قرار دارد؛ قلعه‌ای با قدمت 1000 تا 1500 سال که آن را کمتر می‌شناسند و اگر مورد بی‌مهری قرار نمی‌گرفت همانند قلعه رودخانه فومن به جاذبه‌ای پررنگ تبدیل می‌شد. صلصال بر روی تپه‌ای سنگی قرار دارد و از یک طرف ساحل کاسپین و نوار سبز رنگ مناطق جنگلی و از طرف دیگر دشت و مزارع در اطراف آن خودنمایی می‌کنند. این قلعه دو قسمت خارجی و داخلی داشته که امروزه تنها دیوارهایی از آن باقی‌مانده است. انتقال آب به قلعه از موارد بسیار مهم محسوب می‌شد که برای آن دو راه محتمل بوده است؛ نخست انتقال آب از کوه‌‌های مجاور به خصوص از ییلاق سوباتان که به وسیله کانال‌‌های سفالین (تنبوشه) انجام می‌گرفته و سپس به آب‌انبار قلعه می‌رسید. دیگری، انتقال آب باران از سقف و از طریق تنبوشه‌‌ها به آب‌انبار است. متاسفانه در حال حاضر بخش زیادی از این سازه کهن تخریب شده و تنها دیوار‌‌های قلعه و آب‌انبار آن در دسترس و قابل بازدید است.

  ثبت ملی: این قلعه در تاریخ  10 خرداد 1382 با شماره 8780 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

  تاریخچه قلعه صلصال

  نام قلعه صلصال در هیچ منبع تاریخی نیامده است. محمدعلی گیلک در کتاب شیخ زاهد گیلانی آن را قلعه صفاری نامیده و بر اساس گفته عبدالکریم آقاجانی در کتاب تاریخ تالش، قلعه صلصال یک بار در دوره صفویه بازسازی و به عنوان ارگ حکومتی مورد استفاده قرار گرفته است، در این قلعه هیچ نوع کتیبه و یا نوشته‌ای وجود ندارد.

  در پژوهش‌های صورت گرفته و بنابر گفته «سیدمهدی میرصالحی» سرپرست باستان‌شناسی قلعه، بارو و ارگ با ارتفاع حدودا ۱۰۰ متری بر روی یک تپه مسطح با توده سنگی به ابعاد ۴۰ در ۵۰ متر مربع قرار دارد که با قرارگیری بر روی آن اشراف کاملی بر اطراف خواهید داشت به طوری که شهر تالش تا نزدیکی آستارا را از روی این قلعه می‌توان دید.

  بر اساس گفته‌های میر صالحی تاریخ ساخت این قلعه به درستی مشخص نیست اما با توجه به شیوه ساخت قلعه‌های سنگی، احتمالا مربوط به اواخر حکومت ساسانی و پیش از اسلام بوده است که حدود 1500 سال قدمت دارد و در دوره‌های بعدی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. سکه‌های اتابکان آذربایجان متعلق به دوره سلجوقیان، ۲ قطعه بشقاب سفالی لعاب‌دار معروف به سفال قلم سیاه، با نقش‌های گیاهی کنده شده زیر لعاب و رنگ‌های تیره و روشن، ظروف سفالی ساده همچون کوزه و کاسه، شاخ حیواناتی مانند گوزن و گاو در کنار اشیای آهنی از جمله نعل و تبر برخی از یافته‌های این قلعه است که پیشینه استفاده از آن‌ها به حدود ۷۰۰ سال پیش باز می‌گردد.

  کاوش‌های صورت گرفته ارتباط مستقیم نقوش سفالینه و ظروف به دست آمده در قلعه با نقوش یافته شده در منطقه تالش که شامل نقوش کاج‌ها، گل‌ها، حیوانات و اشکال هندسی است را نشان می‌دهد. در ادامه حفاری با بررسی پی معماری قلعه، محل تقسیم آب، تنبوشه‌های سفالی انتقال آب، تعدادی سفال‌ شکسته، تنورهای متعدد جهت پخت غذا، ظروف مخصوص پخت غذا و آثار فلزی مانند میخ طویله‌های کوچک و بزرگ و سگک لباس به دست آمد.

  یاسمین.د