هرمزگان ، قربانی ویترین مجازی گردشگران
هرمزگان یکی از معدود استان‌هایی‌ست که هم دریا دارد، هم کوه، هم تنگه و هم جزیره. این استان پهناور با تنوع کم‌نظیر زیستی، خانه‌ی جنگل‌های حرا، لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی، مرجان‌های درخشان و تنگه‌های سنگی بکر است. در سال‌های اخیر، به‌واسطه‌ی رشد شبکه‌های اجتماعی و رونق سفرهای طبیعت‌گردی، بسیاری از این مناطق ناشناخته به ویترین سفرهای آخر هفته تبدیل شده‌اند؛ اما به چه قیمتی؟
زیبایی‌هایی که دیگر بکر نیستند
در دل استان هرمزگان، مناطقی وجود دارند که تا همین چند سال پیش، فقط بومیان از آن‌ها خبر داشتند؛ مناطقی چون تنگه پرستو در هماگ، تنگه لمزون در اطراف بستک، چشمه‌های فین و رودان، و جزیره مارو (شیدوَر) که زیستگاه گونه‌های نادر مانند لاک‌پشت پوزه‌عقابی است. این مناطق به‌دلیل سختی مسیر و نبود امکانات گردشگری، سال‌ها از دسترس عموم پنهان مانده بودند؛ اما با رشد تولید محتوا در فضای مجازی، حالا دیگر کمتر کسی است که نام آن‌ها را نشنیده باشد.
کاربران فضای مجازی، با نیتِ معرفی زیبایی‌های ایران، موقعیت دقیق این مناطق را لو می‌دهند، و همین موضوع به حضور ناگهانی گردشگرانی ختم می‌شود که بسیاری از آن‌ها نه به طبیعت آشنایی دارند، نه رفتار صحیح در طبیعت را می‌دانند.
زباله‌هایی که جا می‌مانند
یکی از مهم‌ترین پیامدهای ورود بدون برنامه‌ریزی گردشگران، رهاسازی زباله در دل طبیعت است. در تنگه پرستو و لمزون، بارها دیده شده که بطری‌های پلاستیکی، کیسه‌های خوراکی و حتی زغال نیم‌سوخته در کنار مسیر رها شده‌اند. این زباله‌ها نه‌تنها چهره‌ی طبیعت را زشت می‌کنند، بلکه برای جانوران ساکن آن مناطق، خطر جانی به‌همراه دارند.
در جزیره مارو نیز که ورود به آن بدون مجوز محیط‌زیست ممنوع است، تصاویر متعددی از حضور قایق‌های گردشگری منتشر شده که گروه‌های زیادی را به این جزیره منتقل کرده‌اند. در پی این حضورها، تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی مختل شده و سکوت شبانه‌ی جزیره با صدای موسیقی و نور چراغ‌های قوی بر هم خورده است.
پوشش گیاهی در خطر
چادرزدن در محل‌هایی که پوشش گیاهی حساس دارند، حرکت ماشین در بستر رودخانه‌های خشک و روشن‌کردن آتش در مکان‌های نامناسب، همه از آسیب‌هایی هستند که پوشش گیاهی مناطق بکر را نابود می‌کنند. در چشمه‌های اطراف رودان و فین، گزارش‌هایی از خشک شدن یا کاهش دبی چشمه‌ها به‌دلیل برداشت غیر مسئولانه آب و افزایش حضور انسانی منتشر شده است.
گردشگری مسئولانه؛ نیاز فراموش‌شده
کارشناسان محیط‌زیست بارها تأکید کرده‌اند که گردشگری در ذات خود می‌تواند ابزاری برای حفاظت از طبیعت باشد، اگر با برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی همراه باشد. اما در شرایط فعلی، نبود زیرساخت مناسب، نبود نظارت، و فقدان آموزش، باعث شده تا گردشگری به‌جای فرصت، به تهدیدی بزرگ برای طبیعت هرمزگان بدل شود.یکی از کارشناسان اداره محیط‌زیست استان در گفت‌وگو با رسانه ما اعلام کرد: «در بسیاری از این مناطق، حتی یک سطل زباله یا تابلوی هشدار وجود ندارد. گردشگران بدون هیچ آگاهی وارد زیستگاه‌های حساس می‌شوند و با رفتار نادرست، آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد می‌کنند.»
جزیره مارو؛ قربانی اینستاگرام
جزیره مارو، که با نام شیدوَر نیز شناخته می‌شود، بخشی از تالاب بین‌المللی حراست‌شده خلیج نایبند است. این جزیره به‌دلیل نقش مهمش در تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی، سال‌هاست که تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد و ورود به آن بدون مجوز ممنوع است.اما با رواج پست‌هایی با عنوان «مارو، مالدیو ایران»، تورهای غیرقانونی زیادی اقدام به انتقال مسافران به این جزیره کرده‌اند. در پی این اقدام‌ها، محیط‌زیست استان بارها هشدار داده و حتی در خرداد ۱۴۰۴، اطلاعیه‌ای رسمی صادر کرد مبنی بر ممنوعیت کامل ورود به جزیره مارو. این اطلاعیه، هم برای راهنمایان گردشگری و هم برای مسافران، الزامی به رعایت گذاشته شده است.
فرهنگ‌سازی؛ راه نجات طبیعت
کارشناسان معتقدند که اگر قرار است طبیعت بکر برای نسل‌های آینده باقی بماند، باید به‌جای پنهان‌کردن آن، درست معرفی‌اش کرد. یعنی همراه با هر پست و معرفی، آموزش نیز ارائه شود. همچنین، حضور فعال نهادهای محیط زیستی، آموزش در مدارس و برنامه‌های رسانه‌ای مؤثر می‌تواند در این مسیر راه‌گشا باشد.
بومی‌ها؛ نگهبانان طبیعت
یکی از راهکارهای مؤثر دیگر، مشارکت‌دادن بومیان منطقه در مدیریت گردشگری‌ست. وقتی بومی‌ها احساس کنند که حضور گردشگر باعث ارتقاء زندگی‌شان می‌شود، خودشان به بهترین نگهبانان طبیعت تبدیل می‌شوند. برگزاری تورهای بومی‌گردی، آموزش راهنمایان محلی و ایجاد درآمد پایدار برای جامعه محلی، می‌تواند هم مانع تخریب شود، هم به توسعه پایدار کمک کند.
کلام اخر
طبیعت هرمزگان، میراثی است که در سکوت و دور از هیاهوی شهرها زیسته، و حالا با هجوم گردشگری بدون نظارت، آرامش خود را از دست می‌دهد. اگر امروز برای حفظ آن اقدام نکنیم، فردا چیزی جز خاطره از آن باقی نخواهد ماند. گردشگری، اگر با مسئولیت و آگاهی همراه باشد، نه‌تنها مخرب نیست، بلکه ابزاری قوی برای حفاظت از محیط زیست خواهد بود.
حالا زمان آن رسیده که بپذیریم طبیعت بکر، جایی برای خودنمایی نیست؛ جایی برای احترام، درک، و مراقبت است.
بدون نظر! اولین نفر باشید